logo NCGeo

Historie, technieken en maatschappelijke achtergronden der karteringswerkzaamheden in Suriname sinds 1667

GS 24, J.B.Ch. Wekker, Historie, technieken en maatschappelijke achtergronden der karteringswerkzaamheden in Suriname sinds 1667

J.B.Ch. Wekker

Nederlandse Commissie voor Geodesie 24, Delft, 1983. 216 pagina's.
ISBN-13: 978 90 6132 228 3. ISBN-10: 90 6132 228 6.


Samenvatting

a. Geschiedenis
De karteringsgeschiedenis van Suriname is onlosmakelijk verbonden met de koloniale politiek en de ontwikkeling van de Nederlandse kartografie. Vanuit die optiek is het zinvol de karteringsgeschiedenis te doen vooraf gaan door een beknopt overzicht van de koloniale kartografie in Oost- en West-Indië.

Tot het midden van de 19e eeuw bleef de Nederlandse belangstelling voor Suriname beperkt tot de kustvlakte, maar de goudvondsten in de bovenloop van de Marowijnerrivier in 1861 wekten ook de interesse voor het binnenland op. Rond deze eeuwwisseling trokken dan ook zeven wetenschappelijke expedities langs de grote rivieren het binnenland in en verzamelden daar topografische, geologische, etnografische alsmede botanische en zoölogische gegevens. Desalniettemin bleven de uitgestrekte gebieden tussen de hoofdrivieren terra incognita, tot 1947 toen ons land middels de luchtfotogrammetrie in kaart werd gebracht.

De bedoeling van de voorliggende publicatie nu is, om een inzicht te geven in de karteringswerkzaamheden, welke ten grondslag liggen aan de openlegging van ons land en aan de verruiming van de geografische kennis daaromtrent, alsmede hun betekenis in historisch en maatschappelijk perspectief. Naar onze mening staat voor dit doel geen beter en welsprekender materiaal ten dienste, dan de vele kaarten, welke de neerslag vormen van drie eeuwen moeizaam karteerwerk.

Naast de in de noten vermelde bronnen, werd voor een groot deel geput uit protocollen, rapporten en verslagen met betrekking tot de vervaardiging van dit kaartmateriaal, welke in de archieven van het Domeinkantoor, het Centraal Bureau Luchtkartering en In de Bibliotheek van het Surinaams Museum te Paramaribo aanwezig zijn.

b. De infrastructurele voorzieningen in Suriname.
Sinds mensenheugenis vormen de rivieren in Suriname de toegangswegen tot het binnenland. Ook kanalen, door slavenhanden gegraven, waren in gebruik; terwijl behalve de zgn. communicatiedammen slechts zeer weinig landwegen in oudere kaarten van ons land voorkomen.
Met de invoering van de klein-landbouw werd tevens een wegenstelsel geïntroduceerd, terwijl de goudindustrie aanleiding gaf tot de aanleg van de enige spoorweg, die Suriname ooit heeft gehad.
De ontwikkeling van deze infrastructuur is zeer goed te volgen op de kaarten van Cateau van Rosevelt (1882), de topografische kaartserie (1920) en de kaart van Bakhuis en de Quant (1930).

Een spectaculaire openlegging van het land door middel van ontsluitingswegen begon in 1947 met het Welvaartsfonds. De zgn. Oost-West verbinding in de kustvlakte en een oost-west lopende bosontsluitingsweg brachten beide een verbinding tot stand tussen de Corantijnrivier (Westgrens) en de Marowijnerivier (Oostgrens).
In het Grasshopper project (een geologisch mijnbouwkundig onderzoeksproject) werden een zevental airstrips aangelegd, waardoor het verre binnenland toegankelijker werd.

c. Oude lengte- en oppervlakte maten.
De vele oude maten, voorkomende in de Surinaamse kaarten worden hier voor het voetlicht gebracht; waarbij o.a. aan de verschillende "voet"-maten aandacht wordt besteed.
Vooral J.C. Heneman wijst in zijn kaart (1784) op de verschillende in gebruik zijnde land- en zeematen. Uniek zijn de 2 Indiaanse maten, t.w. de "Arie Ly" en de "Liekie Poe".


Inhoudsopgave

  • Voorwoord
  • Samenvatting  i
  • Summary  xvii
  • Sumario  xxxi

 

  • Inleiding  1
  • Een selectie uit de karteringswerkzaamheden van Oost- en West Indië (m.u.v. Suriname)  10
  • De periode van de W.I.C en de Geoctroyeerde Sociëteit van Suriname 1671 - 1795  35
  • Karteringen in de 19e eeuw  56
  • Thematische en Technische karteringen  82
  • Karteringen in het begin van deze eeuw (1899 - 1911)  98
  • De periode van de opnemingsbrigade (1911- 1930)  111
  • De periode van de luchtkartering  127

 

  • Bijlagen
  • Kaartbijlagen
  • Verklaringen van enkele begrippen
  • Personen register
  • Zakenregister
  • Lijst van aangehaalde kaarten en atlassen
  • Lijst van aangehaalde kaarten van Suriname
  • Errata
Go to top
JSN Boot template designed by JoomlaShine.com