logo NCGeo

De geschiedenis van het N.A.P.

GS 15, P.I. van der Weele, De geschiedenis van het N.A.P.Nieuwe Brugsluis voor 1950. Marmeren steen met Detail van bovenstaande foto.Het oude Stadswaterkantoor.Amstelsluis met links onder de steen met

P.I. van der Weele

Nederlandse Commissie voor Geodesie 15, Delft, 1971. 44 pagina's.
ISBN-13: 978 90 6132 022 7. ISBN-10: 90 6132 022 4.


Voorwoord

Tijdens de publicatie van de resultaten van de tweede primaire waterpassing van Nederland door de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat werd van verschillende zijden de gedachte geopperd dat het de moeite waard zou zijn een onderzoek in te stellen naar de oorsprong en de verspreiding van het N.A.P. en de resultaten daarvan eveneens te publiceren. Een eerste onderzoek werd hiervoor verricht door de landmeter D.J. Luyten die zijn resultaten in januari 1947 in de vorm van een intern rapport aanbood aan het toenmalige Hoofd van de Meetkundige Dienst de heer J.G. Fortuin. Hoewel deze grote waardering toonde voor het verrichte speurwerk in archieven en bibliotheken was hij van oordeel dat publicatie in de aangeboden vorm niet verantwoord zou zijn. Mede als gevolg van de snel toenemende omvang van de opdrachten van de Meetkundige Dienst in het kader van de wederopbouwwerkzaamheden e.d. raakte het onderwerp in het vergeetboek, waar het zich wellicht nog zou bevinden indien niet een toevallig gesprek tussen ondergetekende (na 1949 Hoofd van de Meetkundige Dienst) en zijn vader, P.I. van der Weele voor laatstgenoemde aanleiding zou zijn geworden zich in de materie te gaan verdiepen en tenslotte de hierna gedrukte tekst te produceren.

De auteur, Pieter Izaak van der Weele, werd op 10 augustus 1882 te Colijnsplaat geboren en volgde, overeenkomstig de toen niet ongebruikelijke weg voor de intelligente 'dorpsjongen' een onderwijzersopleiding die later werd gevolgd door het behalen van de hoofdakte en enkele andere diploma's. Als onderwijzer werkte hij achtereenvolgens te Hansweert en Poortvliet, als hoofdonderwijzer te Giessen-Nieuwkerk, Haaften en Nieuwerkerk aan de IJssel.

Naast zijn werk als onderwijzer hadden de onderwerpen geschiedenis en polderbeheer zijn grote belangstelling. Zijn positie als 'bovenmeester' in de kleine dorpsgemeenschappen waarin hij verkeerde gaf hem steeds volop gelegenheid om veelal als onofficieel en persoonlijk raadsman van de autoriteiten, in nauwe aanraking te komen met de lokale problemen. Menige 'moeilijke' brief of nota over deze onderwerpen is, zonder zijn naam te dragen, uit zijn pen gevloeid en de ambtelijke weg begonnen. Na zijn pensionering in 1942 vestigde hij zich in Berlikum (N.Br.) doch werd door evacuatie in 1944 gedwongen naar het westen uit te wijken terwijl na de bevrijding bleek dat vernieling van zijn huis het hem onmogelijk maakte terug te keren. Hij vestigde zich toen in Scheveningen waar de gemakkelijke bereikbaarheid van o.m. het Rijksarchief en de Koninklijke Bibliotheek hem de gelegenheid bood zijn liefhebberijen uit te leven. Een poging enkele historische puzzels met betrekking tot de Alblasserwaard op te lossen, problemen waarmee hij vroeger in aanraking was gekomen, noodzaakte hem te trachten het verband te leggen tussen verschillende peilen die in oude stukken worden genoemd. Hierin lag dan weer de aanleiding tot het eerder genoemde gesprek waarin mijnerzijds terloops werd gezegd dat over dit onderwerp zelfs ten aanzien van het N.A.P. nog geen samenvattende publicatie bestond. Het onderwerp bleek hem zeer te interesseren en op basis van het door de landmeter D.J. Luyten reeds verrichte pionierswerk heeft hij het onderzoek voortgezet. Bij zijn overlijden op 2 januari 1962 bleek een uitgebreid overzicht van de oorsprong en de verspreidingen van het N.A.P., voor zover dat thans nog te achterhalen is, tot stand te zijn gekomen.

Het doet mij bijzonder genoegen dat de Rijkscommissie voor Geodesie besloten heeft dit werk alsnog te publiceren.

Delft, augustus 1970.
Prof. Ir. A. J. van der Weele


Inhoudsopgave

  • Voorwoord  7
  • Inleiding  9
  • De Lastagiërs. Peilmerken omstreeks 1556  9
  • Geschil tussen Amstelland en Rijnland . Slaperdijkspeil, peilsluizen en peilwater in de periode 1624 -1672  10
  • Stadspeil, zeedijkshoogte en lijdelijk peil. Vaststelling van het Amsterdams peil in 1678  11
  • Regelmatige registratie van waterhoogten na 1700  15
  • Het Amsterdamse Stadspeil  16
  • Verspreiding van het Amsterdams peil in de 18e en 19e eeuw  18
  • De eerste nauwkeurigheidswaterpassing (1875 - 1885). De naam N.A.P. ingevoerd  20
  • De tweede nauwkeurigheidswaterpassing (1926 - 1939)  21
  • Het N.A.P. in Duitsland  21
  • Naschrift  22
  • Chronologisch overzicht  23
  • Referenties  27
Go to top
JSN Boot template designed by JoomlaShine.com