logo NCGeo

Rechtsvergelijkende studie naar de kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroerend goed in Engeland, Frankrijk, België en West-Duitsland

GS 28, M.H. Koert, Rechtsvergelijkende studie naar de kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroerend goed in Engeland, Frankrijk, België en West-Duitsland

M.H. Koert

Nederlandse Commissie voor Geodesie 28, Delft 1988, 142 pagina's.
ISBN-13: 978 90 6132 236 8. ISBN-10: 90 6132 236 7.


Samenvatting

De absolute eigendom van onroerend goed wordt, behalve door rechten waaraan een privaatrechtelijke rechtsverhouding ten grondslag ligt, in toenemende mate beperkt door rechten van publiekrechtelijke aard. Deze van overheidswege opgelegde eigendoms- en gebruiksbeperkingen met betrekking tot onroerend goed worden aangeduid als publiekrechtelijke beperkingen. Tezamen vormen de uit wet- en regelgeving voortvloeiende beperkingen de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroerend goed. De kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand is in Nederland, in
tegenstelling tot die van de privaatrechtelijke rechtstoestand, ontoereikend geregeld. Daar een goede kenbaarheid zowel voor de overheid als voor het rechtsverkeer van groot belang is, is verbetering van deze situatie op korte termijn gewenst.

Thans wordt deze problematiek door het Instituut voor Bouwrecht in samenwerking met de Technische Universiteit Delft in opdracht van de voorlopige Raad voor de Vastgoedinformatie (RAVI) nader bestudeerd. Naast een inventarisatie van de voornaamste, uit wet- en regelgeving voortvloeiende eigendoms- en gebruiksbeperkingen in Nederland, vindt tevens een rechtsvergelijkend onderzoek plaats naar de wijze waarop in de ons omringende landen in de onderhavige kenbaarheid wordt voorzien. Het in het kader van laatstgenoemd onderzoek verzamelde materiaal vormt het uitgangspunt voor deze scriptie.

De scriptie vangt aan met een viertal hoofdstukken waarin de wijze waarop de kenbaarheid van zowel de privaatrechtelijke als de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroerend goed in de vier onderscheiden landen is geregeld, uitvoerig wordt beschreven. De beschrijving per land steunt op een vijftal aspecten:

  • een overzicht van het betreffende rechtsstelsel;
  • de kenbaarheid van de privaatrechtelijke rechtstoestand;
  • de kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand;
  • de overdracht van onroerend goed (met name de inhoud van het precontractuele onderzoek);
  • toekomstige ontwikkelingen met betrekking tot de registratie van onroerend goed (met name de automatisering).

Deze wijze van behandelen heeft een tweeledig doel. Enerzijds vormen de landen-hoofdstukken zelfstandige eenheden die de kenbaarheid van de rechtstoestand van onroerend goed binnen het aldaar gehanteerde rechtsstelsel weergeven. Anderzijds wordt het signaleren van overeenkomsten dan wel verschillen tussen de landen onderling door een consistente behandeling vereenvoudigd.
Ten behoeve van de beschrijving van de kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand wordt het begrip publiekrechtelijk kenbaarheidsmechanisme geïntroduceerd. Dit begrip wordt als volgt omschreven: een kenbaarheidsmechanisme beoogt een (werk)wijze weer te geven, waarmede
binnen een door wet- en regelgeving gecreëerd kader een bijdrage geleverd kan worden aan de kenbaarheid van (in dit geval) de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroerend goed. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het gaat om een objectieve beschrijving van de mogelijkheden waarin per land in de kenbaarheid kan worden voorzien. In hoeverre de beschreven mechanismen in de praktijk ook daadwerkelijk blijken te functioneren is door middel van literatuurstudie moeilijk te beoordelen.

Vervolgens worden de per land onderscheiden kenbaarheidsmechanismen aan een nadere analyse onderworpen. Hiertoe worden drie criteria geïntroduceerd:

(1) bestuursniveau. Op welk bestuursniveau bevindt zich de voor het kenbaarheidsmechanisme verantwoordelijke instantie (centraal, regionaal of locaal niveau);

(2) vorm. In welke vorm wordt het kenbaarheidsmechanisme gepresenteerd (openbare registratie, te verstrekken inlichtingen of-op te stellen documenten);

(3) rechtswerking. 1s toepassing van het kenbaarheidsmechanisme van invloed op de rechtswerking van de betreffende beperking (signalerend, indirect of direct).

Het toepassen van bovenstaande criteria leidt tot het onderscheiden van twee categorieën landen: Engeland en West-Duitsland enerzijds en Frankrijk en België anderzijds.

Engeland + West-Duitsland. De kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand wordt primair verzorgd op locaal of regionaal niveau..De hiertoe verantwoordeiijke instanties houden registers waarin de aanwezigheid van publiekrechtelijke beperkingen met betrekking tot onroerend goed gesignaleerd kan worden.

Frankrijk + België. De kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand wordt hier primair verzorgd op locaal niveau. De hiertoe verantwoordelijke instanties (veelal de gemeenten) verstrekken aan particulieren die hierom verzoeken mondelinge en schriftelijke inlichtingen en/of speciale documenten. Het wel of niet vermelden van een bepaalde publiekrechtelijke beperking kan in beide gevallen tijdelijk van invloed zijn - direct dan wel indirect - op de rechtswerking van de betreffende beperking.

Bovenstaande indeling is eveneens van toepassing op de privaatrechtelijke kenbaarheidsmechanismen. Hoewel de kenbaarheid van de privaatrechtelijke rechtstoestand veelal door registratieve instanties op centraal niveau wordt verzorgd, kan wat de rechtswerking betreft onderscheid gemaakt worden in positieve en negatieve stelsels. De hiermee verbonden begrippen van actieve respectievelijk passieve kenbaarheid, zijn in een enigszins andere context eveneens van toepassing op de publiekrechtelijke kenbaarheidsmechanismen. Via de Engelse en Duitse registers
geeft de overheid in actieve zin een beeld van de publiekrechtelijke rechtstoestand, terwijl de Franse en Belgische gemeenten op aanvraag en dus in passieve zin informatie verschaffen over deze rechtstoestand.

Tenslotte wordt in het kort de ontwikkeling van de verschillende publiekrechtelijke kenbaarheidsmechanismen geschetst aan de hand van een drietal factoren die hierin een essentiele rol hebben gespeeld dan wel nog zullen spelen. Allereerst is dat het veranderende eigendomsbegrip
(vermaatschappelijking) rond de eeuwwisseling. Vervolgens de ontwikkeling van stedebouwkundige- en planningswetgeving vanaf de jaren 50 en tenslotte de automatisering van de jaren 80 die mogelijkerwijs zal leiden tot een koppeling van privaatrechtelijke en publiekrechtelijke kenbaarheidsmechanismen.


Inhoudsopgave

  • Lijst van afkortingen  viii
  • Inleiding  1
  • Engeland  5
  • Frankrijk  37
  • België  69
  • West-Duitsland  89
  • Publiekrechtelijke kenbaarheidsmechanismen  109
  • Conclusies  123
  • Samenvatting  127
  • Literatuuropgave  131
Ga naar boven
JSN Boot template designed by JoomlaShine.com